باز هم دنباله­دار هارتلی2

ماه گذشته زمانی بود که بزرگی تابش هارتلی2 به حدود قدر پنج و شش رسید. می­توان این دنباله دار را با چشم غیر مسلح تا حدودی غیر واضح در مکان­های خیلی تاریک با نور ماه کم ، یا به وضوح با دوربین­ها و تلسکوپ­ها از مکان­های مختلف مشاهده­کرد. روشنایی هارتلی2 و سرعت غیرعادی­اش در عبور از صورفلکی همه نشان­دهنده چگونگی نزدیک­شدن این جرم به زمین است: در روز چهارشنبه28 مهر89 تنها 12/0 واحد نجومی فاصله داشت(11 میلیون مایل و یا 18 میلیون کیلومتر) از زمانی­که این پدیده کشف شد، این نزدیک­ترین فاصله یک دنباله دار در چند قرن اخیر به زمین می­باشد. جمعه 9 مهر، دنباله­دار که با جدایی 5/10 درجه از جنوب آلفا ذات الکرسی عبور کرد و به سمت شمال شرقی در طول وقت عصر گاهی بدون حضور نور ماه حرکت می­کرد. شاید هفتمین بزرگی که تا کنون باشد که باید روشنایی­اش حداقل تا 9 هفته آینده باقی­بماند.

اکنون فاصله این دنباله دار از زمین تقریباً 18/0 AU  می­باشد و بیشتر روشنایی اش با وجود متمرکز بودن در یک نقطه کوچک نمایان خواهدشد. پس با­ این ­وجود اگر شما بتوانید ستاره ای با ششمین حد بزرگی قدر آن با چشم غیر مسلح مشاهده کنید، دیدن هارتلی2 دشوارتر خواهد­بود.

نور ماه یک عامل اصلی شروع دوباره در حدود 23 و 24 مهر می­باشد. چهارشنبه 28 مهر89 ، دنباله­دار از فاصله­ای حدودA.U 0.12 به زمین نزدیک شد. در این تاریخ، این مهمان ناخوانده از جنوب عیوق درخشان در صورت فلکی ثور عبور کرد.

در پایان اکتبر2010 ،  دنباله­دار باید هنوز درحدود پنجمین بزرگی خود باشد. اما الآن در برج جوزا است، پس نخواهد توانست ارتفاع بلندی را تا اواخر شب بدست آورد.

 در زمان حضیض از خورشید در 28 اکتبر بهA.U  1.06 می رسد. اما در صبح این روز نزدیکترین بخش ماه فقط چند درجه دورتر قرار دارد. در دهم آبان دوباره می توان بدون ماه به تماشای هارتلی2 نشست. اما الآن دنباله­دار در حال حرکت­کردن و دورشدن از خورشید و زمین است، و حدوداً هر دو هفته دورتر و دورتر شده و کم­کم محو می­شود. در نیمه­شبی در آبان مسیر دنباله­دار از جنوب جوزا و تکشاخ از میانکشتی دم خواهدبود. در اواسط آبان قدر آن در شرق ستاره شعرای یمانی حدود 7 و 8  می­باشد.

در اواسط آذر در دهمین اندازه خود در حالی­که هنوز در شرق شعرای یمانی است محو می­شود.

و اکنون فضاپیمای EXPOXI برای رویارویی مهیا می­شود، تلسکوپ فضایی هابل از مرکز تراکمات گازی داخلی دنباله دار عکس می­گیرد. نورانی­ترین نقطه در این عکس تنها 1 ثانیه قوس پهنا دارد. عدم جریان­های سریع نشان­گر این است که تمام سطح هسته با مقادیر مختلف گاز وغبار فوران می­کند و می­تواند بیانگر این باشد که دنباله­دار نسبتاً تازه بوده و هنوز قشر کثیفی در سطح آن گسترش نیافته­است.

تاریخ پرواز فضاپیما Epoxi

تمام توجهات به پرواز پنج شنبه 13 آبان89  برای تصویر برداری هسته دنباله­دار هارتلی2 است که توسط فضاپیمای EPOXI ناسا انجام­می گیرد. ماموریت این فضاپیما ضربات عمیق نام­داشت(deep Impact) که با فرستادن با شتاب بسیار زیاد در هسته دنباله­دار Tempel1 طی پروازی در جولای 2005 همراه بوده­است. کاوشگر عکس­ها و اطلاعات دیگر را در فاصله­ای حدود 600 مایل( 1000 کیلومتر) دریافت می­کرد. نام جدید ضربات عمیق EPOXI می­باشد که مخففی هوشمندانه از "توصیف و مشاهده سیارات ورای خورشید" و "تحقیقات وسیع ضربات عمیق"(DIXI) می­باشد.

مدارکی که از مشاهدات تلسکوپ فضایی هابل در 25 سپتامبر بدست آمده ثابت­می­کند هسته هارتلی 2 کوچک است و احتمالاً حدود 9/0 مایل(5/1 کیلومتر) پهنا دارد. هابل همچنین ثابت­کرد فوران گاز و غبار از100% هسته هارتلی از سطح خود و نه از روزنه­های مجزا فوران می­کند. از آن­جایی­که هارتلی2 از Tempel1  کوچک­تر اما فعال­تر می­باشد دانشمندان بسیار مشتاقند که شباهت­ها و تفاوت­های بین این­دو دنباله­دار کوتاه مدت را کشف کنند.

رولاندو ولیگاستری از هارتلی2 /103p در 6سپتامبر به وقت جهانی عکس­برداری کرد و از یک تلسکوپ فضایی 10 inch f/3.4 Takashi Epsilon 250  استفاده­کرد.

 

تاریخچه رد گیری این دنباله­دار

چطور امکان­پذیر است که یک دنباله­دار کوتاه­مدت که قابل دیدن با چشم غیرمسلح است تنها تا 24 سال پیش کشف نشده­باشد؟!

مالکولم ­هارتلی اولین­بار آن ­را در 16مارس 1986 در هفدهمین یا هجدهمین بزرگی آن در طول آسمان­پیمایی­اش با تلسکوپ 2/1 متری انگلیسی Schmidt درSiding spring استرالیا کشف­کرد. مجموعه­هایی از اندازه­گیری­های انجام­شده مشخص­کرد که این دنباله­دار کوتاه­مدت است و هر6 سال به دور خورشید می­چرخد. از آن­ جایی­که این دومین دنباله­داری بود که توسط هارتلی کشف شد، به نام هارتلی2 نام­گذاری شد.

استفاده از عنوان103P نشانگر این است که این دنباله­دار صد و سومین دنباله­دار با یک دوره محاسبه شده در چرخش مداری می­باشد.

ردپای مسیر هارتلی2 مشخص کرد که به­تازگی در این مدار گردش جاری­اش افتاده­است. سه برخورد نزدیک با مشتری (A.U33درسال 1982،  A.U09.0 درسال 1971 وA.U 0.23درسال 1947) مسیر این دنباله­دار را تغییرداده و به ­سمت خورشید نزدیک­تر کرده است. قبل از این برخوردها هارتلی2 هرگز ازA.U  2 به خورشید نزدیک­تر نبوده­است، و بدون مواجهت با خورشید مدار را ترک می­کرد. بازگشت بعدی هارتلی2 در1991 بود، در سپتامبر آن سال درخششی به اندازه قدر 8 داشت و مجدداً در دسامبر 1997 بازگشت. بازگشتش در 2004 در حالی­که خیلی دور از زمین بود بازگشتی ناچیز محسوب می­شد.

و حالا از روبرو و مرکز آن هنوز بهترین نما را می­توانید داشته­باشید، پس تا می­توانید از آن لذت ببرید.

 

*ماه گذشته و عبور این بار

8 اکتبر: مشاهده دنباله­دار هارتلی 2 و خوشه پرسئوس در این تاریخ و در  ساعت 30/2 به وقت جهانی. پائولو کندی از ایتالیا در این باره نوشته­است: من از دوربین zenith با سرعت بالا با دهانه لنز 8 اینچی با f2 و یک دوربین(SBIG.ST8300M)  همچنین یک CCD در ابعاد2*2 به نمایش گذاشتم.

14 اکتبر: همکار کندی تونی فلاندرز، دنباله­دار هارتلی 2 را کمی بعد از غروب ماه از مقر مورد علاقه­اش در حومه شهر آرلینگتون-ماساچوست مشاهده کرد. این دنباله دار با وجود رقابت بین دوربین­های 60*12 قابل مشاهده بود و در 7 * 40 اینچی­اش نسبتا جذاب به نظر می­رسید هاله روشن داخلی آن حدود 4 درجه در اطرافش قابل دیدن بود.

از یک مقر حومه شهری هارتلی2 از نظر اندازه قابل مقایسه با یک کهکشان در هشتمین سطح بزرگی خود می­باشد. مشخص کردن محل دقیقش کلیدی برای تشخیص آن می­باشد.

در هفته بعد، دنباله­دار به سرعت فوق العاده ای به اندازه 3 درجه در میان  آسمان شب به سمت جنوب شرقی حرکت کرد که این سرعت باعث حرکت آهسته­تر آن در آسمان عصرگاهی شد. بعلاوه ماه تا نیمه­شب و کمی بعد از آن غروب نکرد و به همین علت بیشتر مردم در ساعاتی قبل از طلوع آفتاب به راحتی خواهند توانست آن را پیدا و مشاهده­کنند.

11 اکتبر: امروز صبح آلن ویتمن نوشت: دنباله­دار هارتلی 2 اکنون با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است. وی آن را در یک مقر تاریک در جنوب پن­تیکتون در بریتیش کلمبیا مشاهده­کرد. وی گفت این دنباله­دار کمی آسان­تر از M33 در کهکشان مثلث است و این بدین معناست که هنوز برای بیشتر مردم غیر قابل مشاهده می­باشد.

S&T آلن مک رابرت شب گذشته در حالی­که دنباله­دار را با دوربین­های 50*8 زیر آسمان­های تاریک و معتدل نیوهمپشایر مشاهده­می­کرد، آنرا زیبای آسان نامید! او گفت: این دنباله­دار بزرگ و گرد است، و تقریبا با درخششی که سبز –خاکستری تیره است احاطه­شده و با تراکم گاز مایع بسیار کمی دیده­می­شود.

8 اکتبر: هارتلی 2 با تراکم بسیار کم گاز مایع، اما با یک Diffuse coma ( پوشش گازی براکنده اطراف هسته دنباله دار )بزرگ، به شکلی کاملاً متفاوت در میان مقادیری از تابش­های آلوده نمایان شد. مشاهده­کنندگان بزرگی آن را روی­هم ­رفته از 5/3تا 7/2 درجه گزارش کردند.

6 اکتبر: در شب­های پنجشنبه و جمعه، هفتم و هشتم اکتبر، دنباله­دار هارتلی2 به­آهستگی به سمت جنوب با شکوهخوشه ستاره ای در صورت فلکی پرساوش حرکت­ کرد. هاله این دنباله­دار کاملاً پراکنده با سطحی نسبتاً براق می­باشد. پس برای مشاهده آن توسط دوربین و تلسکوپ به آسمانی تیره و بدون ابر احتیاج است.

4 اکتبر: بیشتر مردم در تعطیلات آخر هفته این دنباله دار را یا دیده­اند یا تلاش خود را برای دیدن آن کرده­اند. همکار آلن، تونی­فلاندرز با دوربین 50*10 این دنباله دار را در آسمان­های نسبتاً تاریک و بدون ابر پیدا کرده­است. البته پیداکردن آن در بین توده زیادی از ستاره­های ذات الکرسی کمی مشکل بود، اما به قدر کافی آشکار بود که بتوان آن­را که کوچک و درخشان است دید.

دنباله­دار با آن هاله بیضی شکل با روشنایی جزیی مرکزی­اش در اندازه­ای حدود6 تا 8 درجه کاملاً جذاب بود. هاله نسبتاً پراکنده دیده می شد.به طوری­که اغلب مردم که در آسمان­های حومه شهر سعی کرده­بودند آن­را پیدا کنند یا موفق نشده­بودند یا به سختی توانسته بودند آن­ را ببینند.

منبع://iaas.ir

کشف سیاره ای قابل زیست فراسوی منظومه خورشیدی

ستاره ای که با نام Gliese 581 شناخته شده است به شکل دور از تصوری غیر قابل رویت است. یک کوتوله قرمز که رایج ترین ستاره در کهکشان راه شیری می باشد و تنها وزنی حدود یک سوم جرم خورشید را داراست . فاصله این ستاره حدود 20 سال نوری است که به اندازه کافی نزدیک نیست که بتوان چیزی از آن را به ثبت رساند و به راحتی درباره آن مطالعه کرد. این ستاره یکصدو هفدهمین ستاره نزدیک به زمین است و این برتری، آن را با ارزش ساخته است. این ستاره بدون تلسکوپ قابل رصد نمی باشد پس تا وقتی در امتداد صورت فلکی میزان باشد، جزئی از نقاط نورانی این صورت فلکی نمی تواند باشد بنابر این عجیب نیست که در افسانه ها و داستان های عاشقانه برده نشده است. اما Gliese 581 یک برتری ویژه دیگری نیز داراست که می تواند توجه مراجع علمی را به سوی خود جلب کند. در آخرین شمارش و آمار گیری ستاره شناسان بیش از 400 سیاره به دور ستاره هایی، آن سوی خورشید شناسایی کرده اند. Gliese 581 میزبان تنها 4 سیاره از آنها بود. تا آنجا که ما می دانیم این مزیت آن را پرجمعیت ترین سیستم ستاره ای _ غیر از منظومه شمسی _ می کند که این مزیت می تواند به تنهایی این ستاره را برتر سازد. اما تیمی از ستاره شناسان اعلام داشتند که 2 سیاره چرخنده دیگر اطراف این ستاره کشف کرده اند که تعداد سیارات این ستاره را به 6 سیاره می رساند و یکی از آنها با نام Gliese 581 g به ثبت رسید که می تواند اهمیت تاریخی نیز داشته باشد. این سیاره فقط 3 یا 4 برابر حجیم تر از سیاره ماست که می تواند به این معنا باشد که دارای سطحی جامد مانند زمین است. مهمتر از آن اینکه این ستاره جایی قرار دارد که می تواند جزو منطقه مسکونی باشد، در سطح آن به دلیل دمای مناسب آب می تواند به صورت مایع باقی بماند و یخ نزند یا بخار نشود. تا آنجا که ما می دانیم اینها حداقل ملزومات برای وجود حیات می باشد. برای هزاران سال این سوال برای دانشمندان بوده که آیا سیاره ای مانند زمین در جهان _ خارج از منظومه شمسی _ وجود دارد یا خیر. تا اینکه اولین سیاره مشابه زمین در سال 1995 کشف شد و ستاره شناسان به پاسخ این سوال کمی نزدیک شدند. و حالا آنها ظاهرا موفق شده اند. ( خاطر نشان می شود که هنوز راحی برای یافت و اثبات حیات در این سیاره جدید وجود ندارد.) استیو وگت( steve vogt) عضوی از تیم سانتا کروز کالیفرنیا گفته است: ما در این مورد کاملا هیجان زده ایم! من فکر می کنم بعد از 15 سال همه همین احساس را دارند. دانشمند ستاره شناس جیمز کاستینگ ( James Kasting ) از دانشگاه پن استیت که در این کشف شرکت نداشته نیز، با این حرف موافق است. او می گوید : فکر می کنم آنها با این کشف اعضای kepler را سرکوب کردند. این سخن اشاره به تلسکوپی دارد که سال گذشته طی یک ماموریت برای تشخیص چگونگی شباهت دیگر سیارات به زمین در فضا پرتاب شد. اعضای kepler تعداد سیارات شبیه به زمین را نشانه کرده اند اما هنوز برای اثبات آنها در تلاشند. گرچه اولین بودن دلیل هیجان وگت نمی باشد ، او می گوید: به هر حال یک نفر اول می شود. اما دلیل اصلی ونتیجه بزرگ این است که این سیاره درست در همسایگی ما می باشد. با وجود 116 ستاره نزدیک به زمین نسبت به این ستاره ، عجیب است که چنین اجتماع کوچکی، دو سیاره قابل حیات _ مانند زمین _ داشته باشد. در حالیکه بین این ستارگان 9 ستاره با جزئیات کامل مورد مطالعه قرار گرفته است. به علاوه یک سیاره مشابه سیاره Gliese 581 g که با نام Gliese 581 d نامیده شده است ( درسته متاسفانه در نام گذاری آنها انرژی و خلاقیت زیادی صرف نشده است.) می تواند به تنهایی یک جهان قابل زیست باشد. قبل از آخرین کشف یکی از چهار سیاره شناخته شده ای که اطراف Gliese 581 می چرخند، Gliese 581 d بود که توسط تیمی از ستاره شناسان سوئیسی در ماه می سال 2007 یافت شد و گمان می رفت که در منطقه ای غیر قابل سکونت باشد و سرمای آن به قدری است که آب مایع نمی تواند داشته باشد. اما یک پژوهش آن را یک منطقه قابل سکونت به حساب آورد. گرچه این نظریه عاری از اشکال نبود. مشکل اینجاست که 581 d بزرگتر از آنی است که بتواند شبیه به زمین باشد و احتمالا بیشتر از یخ های عاری از آب تشکیل شده مانند نپتون و اورانوس که فقیر ترین کاندیداهای حیات نسبت به gliese 581 g محسوب می شوند. در کنار هیجان کشف زندگی در جهان جدید نکته قابل توجه موفقیت در این دست یابی بزرگ می باشد. کشف سیاره ای به این کوچکی به طور شگفت انگیزی سخت است، و اینکار وقتی وگت و همکار کاشفش پاول باتلر - از سازمان carenegie واشنگتون – در اوایل سال 1990 به فکر بازی صید سیارات افتادند می توانست غیر ممکن باشد. ابزاری که معمولا برای کشف حرکات چهارگانه و برگشتی در ستارگان جنبشی استفاده می شود به علت چرخش سیاراتی که نیروی گرانش دارند ( که به طور معمول تنها راه برای پی بردن به وجود دنیاها می باشد ) به قدر کافی حساس نبودند. بعد از آن بود که وگت گفت : من تمام سعی خود را برای بهبود این ابزار خواهم کرد و پاول هم سعی خود را برای انجام مشاهدات خواهد کرد. این مشاهدات به طور کلی 11 سال به طول انجامید و طی 200 شب رصد توسط تلسکوپ عظیم keck 1 در هاوایی انجام شد. این مشاهدات توسط گروه Geneva مراحل تکمیلی خود را طی کرد. این کار طاقت فرسا سرانجام حیات را در Gliese 581 g ثابت کرد. هیچ یک از این ثبت ها وجود آب را در این سیاره تایید نمی کند. به عقیده وگت اینها چیزهایی است که نیاز به زمان و تفکر دارد. او اذعان کرد که آب در هر جای دیگری وجود دارد. بر روی زمین یا در ماه قمر زمین و مریخ، در ماه برجیس اروپا، و ماه کیوان انسلادوس و همچنین در فضای بین ستاره ای. همچنین آب کافی در سحابی جبار هر 24 ثانیه برای پر کردن اقیانوس های زمین تهیه می شود. تصورش سخت نیست، به عبارت دیگر Gliese 581g می تواند به قدر کافی آب داشته باشد. وگت می گوید می تواند یک اقیانوس کاملا مناسب داشته باشد. به طور قطع می تواند یک اقیانوس بی حاصل و بدون زیست باشد اما مهم آن است که بدون شباهت به هر سیاره ای است که تا کنون کشف شده است. از جهتی دیگر چیزی مبنی بر رد کردن نظریه فراوانی زندگی در آن نیز وجود ندارد.   Space.com منبع :

فراخوان مقاله هم اندیشی بررسی تشعشعات فضایی

فراخوان مقاله هم اندیشی بررسی تشعشعات فضایی

سرویس خبری- هم اندیشی بررسی تشعشعات فضایی، اثرات وراهکارهای مقابله بدنبال برگزاری موفق همایش هفته جهانی فضا از سوی پژوهشگاه هوا فضا که از طریق پایگاه اینترنتی انجمن نجوم آماتوری ایران(این پایگاه) اطلاع رسانی آن با درج پوستردر صفحه اول سایت اینترنتی انجام و نماینده ای از انجمن نجوم آماتوری ایران در برنامه مذکور شرکت نمود، اکنون بنا به اعلام پژوهشگاه هوا فضا به سرویس خبری انجمن نجوم آماتوری ایران، محورها وسایر اطلاعات این هم اندیشی به شرح ذیل جهت اطلاع جامعه نجوم آماتوری کشور و اعضای فعال انجمن نجوم آماتوری ایران برای آماده سازی مقالات موضوع همایش تقدیم می گردد: *محورهای هم اندیشی o       شناسایی و مدل سازی تشعشعات گوناگون در فضا o       بررسی تاثیر تشعشعات فضایی بر تجهیزات الکترونیکی و مخابراتی o       بررسی تاثیر تشعشعات فضایی بر موجودات زنده o       نرم افزار های احتمالی موجود و اعتبار سنجی آنها o       راه های مقابله و حفاظت در برابر انواع تشعشعات فضایی o       اندازه گیری تشعشعات o       تست تشعشعات فضایی در آزمایشگاه o       کاربرد حفاظتی فناوری نانو در برابر اثرات تشعشعات فضایی o       محیط زیست فضایی o       کشف و آشکار سازی تشعشعات فضایی o       هوا شناسی کیهانی- تغییرات و نوسانات شرایط محیطی کیهان، مؤثر بر سامانه های فضایی o       سنجش از دور ماهواره ای و نقش آن در شناخت و مدل سازی تشعشعات فضایی         * تاریخ های مهم   آخرین مهلت ارسال چکیده مقاله                                   8آبان 1389 اعلام نتایج داوری مقالات                                            18آبان 1389 آخرین مهلت ارسال اسلایدها و اصل مقاله                      10آذر 1389       لطفاً چکیده مقاله به زبان فارسی و در قالب حداکثر500 کلمه،به صورت pdf تهیه و مطابق با زمان بندی مندرج، با پست الکترونیکی به دبیرخانه همایش  [e-mail]ارسال گردد.

منبع:Iran Amateur of Astronomy Society